Buğday ekmeye karar verdiyseniz sizlere vereceğim teknik bilgilerle daha çok verim almanız muhtemeldir. Bilinen en eski tarımı yapılan bir tarla bitkisini ektiğinizi söylemek başlıyorum. Takribi M.Ö. 7000 yılında kültüre alındığı öngörülmektedir.
Dünya da ve ülkemizde en çok ekilen bir besin maddesidir. Hem insanlar hemde hayvanlar için önemli bir gıdadır. Ülkemizde diğer tahıllardan daha fazla alana ekilmektedir ve daha fazlada ürün alınmaktadır. Bir zamanlar dönüme 99 kilo civarlarında buğday hasat edilse de bu rakam verimi yüksek çeşitlerin ekilmesi, mekanizasyon, modern tarım teknikleriyle birlikte 2009 yıllarından beri 340 kilo seviyesine yükselmiştir.
Buğday en çok Çin’de üretilmektedir, ülkemiz ise dünyada 11. sırada yer almaktadır. Dekar Alana en yüksek verimi Avrupa Birliği ülkeleri “Fransa, Almanya” ilk sıradadır. İç Anadolu bölgesi (%32) buğday ekiminde ilk sıradadır.
Hücre biyolojisine göre bir kromozon sınıflandırması yapılmıştır buna göre 3 çeşit buğday vardır. Bunlar: Diploid, Tetraploid, Hegzaploid
Makarnalık ve Durum buğdayı Tetraploid grupta yer almaktadır. Ekmeklik buğdaysa Hegzaploid gruptadır. Ayrıca buğdayların tane sertliğine göre de bir sınıflandırma vardır. Sert, yarı sert, yumuşak buğday bu sınıflandırma mevcuttur. Renklerine göre kırmızı ve beyaz buğday sınıflandırması da vardır. Ekiliş zamanlarına göre bir sınıflandırma da; yazlık ve kışlık buğday türleri mevcuttur.
Buğdayın İklim İstekleri
Kardeşleme döneminde sıcak istemeyen bir bitkidir. 5 ila 10 derece sıcaklık ile nemin %60 üstünde olması ilk etapta yeterli olacaktır. Daha sonra bitki sapa kalkma devresinde 10-15 derece sıcaklık ve %65 nem üstü ister. Nispi nemi en çok istediği dönem başaklanmadan öncesidir. Işık ihtiyacı su esnada daha da artar.
Dölleme döneminde düşük nem ister ve yüksek sıcaklık ister. Kaliteli ürün için bunlar önemlidir.
Makarnalık buğday çeşitleri soğuğa dayanıklıkları daha azdır. – 15 derecenin altı makarnalık buğdaylar için kritik noktadır. Ekmeklik buğday çeşitleri daha dayanıklıdır hatta -45 derece soğuklara kadar bir dayanımı vardır. Yazlık ve kışlık olarak sınıflandırmanın sebebi de budur. Ülkemizde makarnalık dediğimiz yazlık buğday çeşitleri Türkiye’de Akdeniz bölgesinde ekilmekte.
Buğdayın Toprak İstekleri
Her toprak çeşidinde yetişen buğday, makarnalık ve ekmeklik sınıfları farklı topraklarda verimli olduğu bilinmelidir. Makarnalık çeşit, taban suyunu sever. Buğday tarımı için Derin killi-tınlı, tınlı-killi olan ve yeterli humusu fosfor ve kireci olan kumlu-tınlı toprak en uygundur.
Buğdayda Gübreleme
Buğdayın Fosforlu gübre dekara 6-8 kg P2O5 olarak ekim esnasında verilmeli. Azot ihtiyacı ise az yağış alan yerlerde”300mm” dönüme 6 kg yağışın daha çok olduğu yerlerde “600mm” dönüme 16-20 kg saf azot verilmeli. Azotlu gübrenin bir kısmı başaklanma öncesinde verilirse yüksek proteinli ve kaliteli buğday elde edilmesi mümkündür. Kardeşleme sonuna doğru yani sapa kalkma sırasında azotlu gübre verilmesi yararlı olacaktır.
Buğdayda Ekim
Buğdayınızı güvene almak için güzün yada kışın ekmelisiniz. Kışın ekilen buğday çeşitleri daha fazla verimlidir. Güzün ekilen çeşitler ise belli şartlar altında verimini artırmaktadır. Çim yatağı hava sıcaklığı 5/8 derece arasında olduğunda uygun ekim zamanıdır. Bu her gölgeye göre değişmektedir. Bunu göze alarak buğday ekimi yapınız.
Ekim derinliği 8 cm den daha fazla olmamalı ortalama 4-6 cm civarında olaması idealdir. Ekim metodlarıysa: Serpme, Sıraya, Sandıklı İle Sıraya Ekim, Düz Ekim Yapan Mibzerlerle Ekim, Ark Açarak Ark Tabanına Ekim Yapan Alet ve Makinalarla Ekim, Arkvari Ekim Yapan Baskılı Mibzerlerle Ekimdir.
Ekimde seçilecek tohum ile %20 ye kadar verim artışı sağlanabilir. Buğdayda hasat ülkemiz için mayıs ayı ile ağustos sonlarına kadar olan periyottur. İlk buğday hasadı Akdeniz bölgesinde yapılabilmektedir. En geçte Erzurum, Kars Ardahan illerinde buğday hasadı yapılmaktadır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus tanedeki su oranı buda %13,5 tir. Hasat :El ile yolarak, Orak, Tırpan, Orak makinaları, Biçerdöver ile hasat yapılır. En ideal yöntemse biçerdöver ile yapılan hasattır.
Buğdayın belli başı zararlıları vardır bunlar: Süne, Kımıl, Zabrus, Bambul ve Çekirgelerdir. En çok görülen buğday hastalıkları:Sürme, Karapas, Kahverengi pas, Sarıpas olarak sıralanmaktadır.
